در نزدیکی ایستگاه تنگ هفت لرستان اثری طبیعی و ملی به نام غار ماهی کور در پایه کوهی جای گرفته است. این غار محل زندگی یکی از کمیاب ترین ماهی‌های جهان به نام ماهی کور ایرانی است. بنای راز آمیز زندان اسکندر در محله فهادان یزد از کهن‌ترین محله‌های این شهر است. تکناز : استان یزد غنی از آثار تاریخی است که البته کمتر مثل آثار تاریخی سایر استان‌های کشور شهرتی به هم زده‌اند. در هر کجای یزد نشانی از تاریخ و ردپای آن را میبینید. آثاری که در هیچ کجای دنیا نمونه‌ای برایشان یافت نمی‌شود. تاریخ در این شهر زنده است و نفس می کشد. بنای راز آمیز زندان اسکندر در محله فهادان یزد از کهن‌ترین محله‌های این شهر است که در قدیم به شهرستان شهرت داشته قرار دارد. این بنای تاریخی دارای حیاطی است که سه ایوان در پیرامون و اطراف آن قرار دارد. گنبد خانه ای قدیمی و کهن در گوشه‌ی حیاط با ارتفاع زیاد قرار دارد که متعلق به سده‌ای هفتم هجری قمری است. تکناز : کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند هویت واقعی این بنا مشخص نیست اما به زندان اسکندر و مدرسه ضیاییه، اثر مولانا حسین رضی هم معروف است. این بنا حدود 8 قرن قدمت دارد و در یزد در مجاورت بقعه دوازده امام قرار گرفته است. چاهی با قطر 2 متر در وسط حیاط این مدرسه قرار دارد که به سردابی به عمق حدود 5 متر منتهی می‌شود. ارتفاع گنبد بقعه 18 متر می‌رسد و البته بخش عظیمی از گچبری‌ها و تزئینات زیبای آن از بین رفته‌است. روایت‌هایی مختلفی درمورد این بنا مطرح است. بنابر روایتی قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران مربوط می‌دانند و می‌گویند در آن زمان از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌شده است؛ بعد‌ها بنا تغییر کاربری می دهد و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می‌گیرد. عصارخانه(حصارخانه) در شهرهای قدیم ایران به آسیاب‌های مخصوصی اطلاق می‌شد که از آنها برای خرد کردن مواردی چون سنگ و زردچوبه و فلفل و امثالهم استفاده می‌شد. عصارخانه عبارت از محوطه‌ای بود که در وسط آن دو قطعه سنگ گرد بر روی هم قرار داشت و این دو قطعه سنگ از یک طرف با اهرمی به یک رأس چهارپا، مثل الاغ یا شتر یا قاطر یا اسب متصل بود. با حرکت کردن حیوان، که به صورت دورانی صورت می‌گرفت، سنگ روئی آسیاب به حرکت درمی آمد و با گردش این سنگ، آنچه از موادی که به وسط سنگ مزبور ریخته می‌شد، نرم می‌گردید. به گزارش تکناز شگفت انگیزی نحوه عملکرد عصار خانه ها و همچنین منحصر به فرد بودن آن سبب شده عصار خانه به عنوان یکی از جاذبه های بکر گردشگری کشور به شمار آید با این وجود آنچنان که شایسته این مکان های شگفت انگیز است تا کنون تلاشی برای معرفی آنها در سطح جامعه صورت نگرفته است. روش روغن‌گیری در عصارخانه های قدیم در کنار تیر بزرگ(تیلوه) خمره بزرگی را در زمین نصب کرده‌اند که روغن بدست آمده وارد آن می‌شد. برای آنکه فشار ناشی از تیرهای روغن گیری تحمل شود، دیوار بزرگی که بوسیله سنگهای بسیار محکم و کلاف‌بندی شده احداث می‌شد. یا کونه تیر نام دارد. ته تیر بزرگ در داخل اسپر مهار می‌شد. یک ساعت پس از روغن کشی اولیه، سنگ بزرگی، که به وسیلة طناب و دوله و قرقره بالا و پایین می‌رود، برروی تیر بزرگی قرار می‌داند تا فشار بیشتری وارد آید و روغن دانه‌ها کاملاً گرفته شود. بیست و چهار ساعت بعد تیر را به کیفیت نخست بر می‌گردانند و تفاله دانه‌ها و یا به قول اهل فن بذرها را بیرون می‌آوردند. اگرچه در کاشان و برخی دیگر از شهر های کویری نیز می توان عصار خانه هایی یافت اما بدون شک معروفترین عصار خانه ها متعلق به اصفهان است. چهار عصار خانه کوچه جهودها، شیخ بهایی، شاهی و پاسنگ در اصفهان باقی است. در این میان عصارخانه شیخ بهایی جالب است. این عصارخانه یکی از قدیمی‌ترین کارخانه‌های روغن‌گیری اصفهان به شمار می‌رود و قبل از آنکه به صورت فعلی درآید به طریق چوغن‌گری اداره می‌شد. نمونه سنگهای دستگاه قدیمی این کارخانه در انباری نگهداری می‌شود. عصار خانه شاهی کجاست؟ این بنااین روز ها به شکل موزه درآمده و در معرض دید بازدیدکنندگان قراردارد. قلب صحرای خشک نوادا جایی است که گویی امکان حیات و فعالیت را نمی دهد. اما جایی در این صحرای خشک و بی اب منبع شایعات در باره یکی از اسرارآمیزترین مناطق جهان است. جایی به اسم منطقه 51 . ناحیه ای که نام آن اولین بار 43 سال قبل در یک سند سازمان جاسوسی ایالات متحده دیده شد . در آن سند به یک پایگاه نظامی اشاره شده بود که در بخش کوچکی از جنوب صحرای نوادا قرار گرفته است. حایی در 130 کیلومتری شهر لاس وگاس و در غرب بستر دریاچه خشک شده ( گروم ) دولت آمریکا تا سالها از پذیرش وجود چنین پایگاهی سرباز می زد. تا اینکه دولت فدرال نوادا به صورت رسمی پذیرفت که بستر خشک دریاچه گروم آزمایشگاه نیروی هوایی آمریکا است. اما طبیعت تحقیقات طبقه بندی پروازی مرموز و پر از شک و ابهام است. آنقدر پررمز و راز که به راحتی به پدیده ابهام برانگیزی مثل یوفوها ربط داده شود. آنقدر این سوال بارها و بارها پرسیده شده که آیا این منطقه جایی است که براستی به فضایی ها - یوفوها و پدیده های غیر زمینی مربوط است. درباره منطقه 51 حرف وحدیثهای زیادی برسرزبانها است . اما مشهورترین آنها به حادثه رازول برمی گردد. تقریبا 60 سال قبل در یک روز گرم تابستان سال 1947 یک شی ناشناس در شهر دهکده کوچک رازول از ایالت نیومکزیکو با زمین برخورد کرد. مک برازل مزرعه دار محلی گزارش اثبات این شی ناشناس را به نیروی هوایی رازول داد . نیروی هوایی بلافاصله منطقه را محاصره و بقایای این تصادف را از منطقه جمع آوری کرد . خیلی زود شایعاتی شروع شد که طبق آنها شی سقوط کرده یک یوفو بوده است. طرفداران این نظریه می گویند چند سرنشین یوفو مرده پیدا شده است. آنها حتی ادعا کرده اند که چندتا از آنها زنده دستگیر شده بودند. اما ارتش در اطلاعیه ای اعلام کرد : شی برخورد کرده به زمین یک بالن بلند پرواز نیروی هوایی بوده است. البته آنها هیچ توضیحی ندادند که چرا برای جمع کردن یک بالن نیاز به قشون کشی و محاصره این منطقه بوده است. به همین دلیل کسی این حرفها را باور نکرد. شایعات دهان به دهان پیچید و بعد از رونق گرفتن پایگاه منطقه 51 عده ای این منطقه را محلی برای مطالعه روی یوفوها و همین طور بقای پیدا شده در آن حادثه می دانند. آنها می گویند آمریکایی ها در این منطقه مشغول مطالعه روی فضایی ها و تکنولوژی یوفوهای آنها هستند تا از راز آنها سردربیاورند. حتی عکسهایی از این حادثه روی اینترنت منتشر شد و دست به دست می چرخد. دهکده کوچک رازول به خاطر این حادثه تبدیل به یک شهر شده که بنیاد و موزه یوفو شناسی اش سالانه میلیونها بازدید کننده دارد. اکر چه خیلی ها همه این حرفها را توهم می دانند. گزارش های زیادی از دیده شدن اشیای عجیب در این منطقه وجود دارد. موحودات پرنده ناشناخته ای که دولت آمریکا هیچ واکنشی به آن نشان نمی دهد. به همین دلیل عده ای می گویند بیگانه ها سالها پیش با زمینی ها رابطه برقرار کرده اند و با آمریکاییها داد وستد دارند . بنابراین از این منطقه برای فرود به زمین استفاده می کنند. تنها شاهد آنها دیده شدن اشیای پرنده عجیب و غیر معمول در اطراف این منطقه است. در این بین سکوت مقامات رسمی بیشتر به این شایعات دامن می زند. آنها در جواب پرسشهای گاه و بی گاه خبرنگاران تنها پاسخ می دهند که این منطقه محل آزمایشهای هوایی ارتش است و هیچ توضیح دیگری نمی دهند. مخالفان این نظر حتی اگر موضوع را مربوط به فضایی ها ندانند اما باز هم می گویند پای فضا در میان است. طرفداران فیلمهای تخیلی این منطقه را مربوط به تحقیقات سفر در زمان و توسعه سفرهای فضایی با روشهای غیر معمول می دانند. تحقیقات روی سیستمهای پیشرانه و موتورهای خاص - درست مثل پروژه ( ائورورا ) یا طراحی موتور هسته ای برای هواپیما یا فضاپیماهای نسل جدید هستند. ائورورا آنطور که در مورد آن صحبت می کنند پروژه ای است که هدفش ساختن نسل بعدی هواپیمای اس آر 71 است . پرنده عجیب که براساس شایعات اس آر 91 خوانده می شود ویک هواپیمای مافوق صوت است . این موضوع از زمانی داغ شد که وزارت دفاع انگلیس در گزارشی که از اسناد محرمانه سالها قبلش منتشر می کند. به طرح یک هواپیمای مافوق صوت اشاره کرده بود. البته قبل از آن یک مجله آمریکایی به بندی از بودجه وزارت فاع آمریکا اشاره کرده بود. که در آن برای طرحی به اسم ائورورا بودجه ای معادل 455 میلیون دلار اختصاص یافته بود . از قرار معلوم ائورورا هواپیمایی است بدون سرنشین که سرعت آن تا 6 برابر سرعت صوت می رسد و می تواند در صورت لزوم از جو خارج شده و بعد از انجام ماموریت دوباره به زمین برگردد. آنچه مشخص است گروم لینک یک پایگاه هوایی معمولی نیست . چون دولتمردان آمریکایی با موضوع این پایگاه مثل بقیه پایگاهها به صورت عادی برخورد نمی کنند. آنها تا حد امکان سعی می کردند چندین پایگاهی را مخفی نگه دارند. اما بالاخره ماجرا لو رفت. اولین بار ماهواره های جاسوسی اتحاد جماهیر شوروی در اوج دوران جنگ سرد توانستند عکسهایی از این پایگاه هوایی به دست بیاورند. بعد سایر ماهواره های غیر نظامی توانستند عکسهایی با وضوح از این پایگاه بگیرند. البته عکسهایی که در آنها چیز زیادی معلوم و مشخص نبود. در این عکسها تنها باندهای فرود و آشیانه های هواپیما دیده می شود. و چیز دیگری در آنها به چشم نمی آید. با همه پیشرفتها و عکسهای ماهواره ای هنوز هم از این پایگاه در نقشه های عمومی آمریکا اثری دیده نمی شود و در نقشه های توپوگرافی سازمان زمین شناسی آمریکا تنها نشانه ای از معدن تعطیل شده گروم دیده می شود. جدول ناوبری منتشر شده از سوی وزارت حمل و نقل نوادا این منطقه را برای هواپیماها غیرقابل عبور تعیین کرده است. این سازمان منطقه 51 را جزیی از سایت پروازی نوادا در نظر گرفته و علت ممنوعیت را همین موضوع اعلام کرده است. همین طورنقشه های سازمان هوانوردی که دریاچه گروم را نشان می دهد باند پرواز و آشیانه ها را از قلم انداخته اند . اوضاع حتی در اطلس ملی هم به همین صورت است . در این اطلس سایت نوادا به طور کامل مشخص شده اما هیچ تفاوتی بین این سایت و مناطق اطرافش دیده نمی شود. با همه این مطالب به نظر می رسد هیچ منطقه ای در جهان برای آمریکایی ها از نظر امنیتی مهمتر از منطقه 51 نیست.
"ماهی کور" یکی از گونه های کمیاب و اندمیک ایران است که در دنیا گونه ای منحصر بفرد محسوب شده که در غاری واقع در استان لرستان زندگی می کند و اولین "غارماهی" حقیقی جهان است که اولین بار ژئولوژیست دانمارکی در سال 1937 ضمن مسافرتی که به ایران داشت کشف و مطالعاتی بر روی این گونه انجام داد.
لرستان تنها زیستگاه "ماهی کور" در کشور
در جهان تاکنون حدود 40 گونه ماهی بدون چشم در آبهای شیرین شناسایی شده است. خانواده کپور ماهیان با 11 گونه بیشترین تعداد و در رتبه اول قرار دارند و خانواده سگ ماهیان جویباری با 10گونه در رتبه دوم قرار دارند.
قاره آسیا بیشترین تعداد گونه های ماهیان کور آب شیرین جهان را دارد و پس از آسیا قاره های آمریکا و آفریقا قرار دارند. در قاره آسیا چین و تایلند بیشترین گونه های ماهیان کور آب شیرین را دارا هستند و کشور ایران با داشتن دو گونه منحصر بفرد و نادر جزء کشورهای دارای این گونه هاست.
زیستگاه این دو گونه ماهی در یک غار واقع در زیر کوه چلن (چیلنگ) در استان لرستان حوالی ایستگاه تنگ هفت از توابع بخش پاپی شهرستان خرم آباد قرار دارد که به غار ماهی کور معروف است.
ویژگیهای غار ماهی کور
ماهیان کور غار که از گونه های منحصر به فرد و حمایت شده هستند در این غار زیست می کنند. عمق آب غار ماهیان کور مشخص نیست، آب به صورت راکد با سطحی متغییر بین 20 تا 30 متر مساحت در نوسان است که در فصل بهار و پر آبی به علت ازدیاد نزولات آسمانی در نتیجه زیاد شدن آب، آب اضافی از دهانه غار خارج و جویباری با عنوان کارود (کای رود) را تشکیل می دهد که پس از طی حدود 300 متر از دهانه غار آبشار زیبایی را بوجود می آورد و سپس به رودخانه سیرم که از رشته رودهای کوچکتر سیرم و للری است وارد و پس از طی کردن حدود چهار کیلومتر به رودخانه سزار می ریزد.
چگونگی کشف غار/ گونه ای که از سر از دانمارک و انگلیس درآورد!
همزمان با احداث راه آهن سراسری تهران - جنوب دو نفر طبیعی دان دانمارکی که به همراه مهندسان سازنده راه آهن و مجریان طرح به منطقه آمده بودند پس از بررسی سر شاخه رود سیرم و جویبار کارود به یک حفره آبی در نزدیکی روستای لاون می رسند که پس از بررسی با یک نوع ماهی کور مواجه می شوند که ضمن نمونه برداری چندین گونه از این ماهیان را به موزه جانور شناسی دانشگاه کپنهاک منتقل و در سال 1944 تحت عنوان "ایرانوسیپریس تیفلوپس" به عنوان یک گونه جدید به جهانیان معرفی شد اما از معرفی محل دقیق ماهی های کشف شده خودداری کردند.
چندین سال بعد یک محقق انگلیسی به نام آنتونی جان اسمیت برای کشف محل ماهی کور به ایران و به شهر کرمان سفر می کند و پس از سه ماه تحقیق بدون اینکه نتیجه ای بگیرد به کشورش بر می گردد.
چند سال بعد این محقق متوجه می شود که ماهی کور مورد نظرش در کرمان نبوده بلکه در کوه های زاگرس وجود دارد و بر این اساس به منطقه پاپی سفر می کند و به محل غار می رسد و چند نمونه از ماهیان غار را با خود به انگلیس می برد که در حین آزمایش و بررسی متوجه می شود که این نوع همان گونه ای است که توسط دانمارکیها ثبت و به جهانیان معرفی شده اما یک نوع دیگر گونه جدیدی است که با نام وی تحت عنوان "پاراچو بیتس اسمیتی" به ثبت می رسد.
مشخصات ظاهری ماهیان کور غار و وجه تسمیه آن
وجه تسمیه این غار به خاطر وجود ماهیان کوچک و صورتی رنگی است که فاقد چشم هستند و به همین دلیل ماهی کور نامیده می شوند.
طول این ماهی ها بین چهار تا پنج سانتی متر بوده و سر این ماهیان تا حدودی پهن و هیچ اثر خارجی از چشم دیده نمی شود. دیواره بدن به قدری شفاف است که روده پر با محتوای تیره دیده می شود، رنگ ماهیها در حالت زنده صورتی است.
اختلاف این دو گونه در این است که "ایرانوسیپریس" دو جفت سبیلک، یک جفت روی لب بالا و جفت دیگر در گوشه های دهان و کمی نیز فلس دارد. ولی "پاراچوبیتس اسمیتی" سه جفت سبیلک دارد که دومین جفت از آنها به خوبی رشد کرده و به انتهای سومین جفت می رسد و فلس هم ندارد.
ماهی که رگهای خونی آن را می توان دید!
کم‌رنگی با بی‌رنگی این ماهی به قدری است که رگهای خونی از زیر پوست دیده می‌شود. نمونه‌های موجود در محلول‌های نگهدارنده مانند الکل و فرمالین که در موزه نگهداری می‌شود به سفید مایل به زرد تغییر رنگ می‌دهند.
حداکثر اندازه در نمونه‌های بدست آمده تا 55 میلیمتر گزارش شده است. گونة ماهی کور ایرانی تاکنون تنها از غار ماهی کور در تنگ هفت لرستان در ایران یافت شده است.
زیستگاه این ماهی در آبهای زیرزمینی است. در غار ماهی کور به دلیل اینکه دهانة این غار به سطح آبهای زیرزمینی اتصال دارد، این امکان را به وجود آورده که ماهی کور در طول شب‌ها به نزدیکی سطح آب در دهانة غار می‌آید.
غیر از جلبک‌هایی که در کناره صخره‌های آبی در سطح زمین می‌روید، وجود هیچ‌گونه گیاهی در نهرهای زیرزمینی تأیید نشده است. اینکه ماهی کور از چه تغذیه می‌کند تاکنون به طور دقیق شناخته نشده ولی احتمال این می‌رود از نوعی آرتیما تغذیه کند که در آبهای زیرزمینی یافت می‌شود.
عمر این ماهی در طبیعت مشخص نیست ولی در محیط اکواریوم حدود 18 تا 24 ماه عمر می‌کند. همچنین تولید مثل این ماهی نیز ناشناخته باقی مانده است.
ماهی کور که در لیست قرمز قرار دارد
ماهی کور ارزش خوراکی و صنعتی برای انسان ندارد ولی نقش آن در چرخة زیستی و محیط زیست بسیار حیاتی است. این ماهی در پایداری سفره‌های آب زیرزمینی نقش ارزنده‌ای را بازی می‌کند.
ماهی کور به دلایل گوناگونی از سال 1990 در لیست قرمز قرار گرفته و در حال حاضر یکی از حیوانات در معرض خطر شناخته شده و از نظر اتحادیه جهانی حفاظت از گونه‌های جانوری حتی بیشتر از یوزپلنگ ایرانی در معرض خطر و نیاز به حفاظت‌های شدید قرار دارد.
غار ماهی کور تنها اثر طبیعی ملی لرستان است
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان لرستان در این رابطه از ماهیان کور غار به عنوان شگفتیهای آفرینش یاد کرد و گفت: این گونه ها در محدوده جغرافیایی معین و محدودی انتشار دارند و در هیچ جای دیگر کشور تاکنون یافت نشده اند و جزء گونه های اندمیک و منحصر بفرد لرستان هستند.
نبی اله قائد رحمتی ادامه داد: با این تفاسیر در سال 1382 طرح مقدماتی به عنوان اثر طبیعی - ملی غار ماهی کور تهیه و پس از انجام مراحل قانونی در سال 1384 در شورای عالی حفاظت محیط زیست مطرح و طی مصوبه شماره 262 مورخ 1384/2/14 به عنوان نخستین اثر طبیعی ملی استان لرستان تصویب و به ثبت رسید.
وی یادآور شد: در حال حاضر توسط اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان محیط بانانی به منظور حفاظت و حراست از این منطقه و گونه های مذکور به کار گمارده شده و نیروهای اجرایی یگان حفاظت اداره کل و محیط زیست شهرستان دورود نیز در این زمینه با ماموران منطقه برای حفاظت بهتر همکاری لازم را به عمل می آورند.
ماهی کور از ذخائر ژنتیکی نادر ایران
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان لرستان به ارزش علمی و تحقیقاتی ماهیان کور اشاره کرد و یادآور شد: ماهیان کور به لحاظ شیلاتی فاقد ارزش اقتصادی هستند اما به عنوان منابعی برای ذخائر ژنتیکی نادر و منحصر به فرد در بسیاری از پژوهشکده ها مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرند.
قائد رحمتی ادامه داد: همچنین این ماهیها تحت عنوان ماهیان زینتی و شگفت انگیز و زیبا در موزه های حیات وحش و آکواریوم ها در برابر دید علاقه مندان قرار می گیرند.
فرسایش دهانه غار، ماهی کور را تهدید می کند
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان لرستان پیرامون مخاطرات پیش روی این گونه گفت: در حال حاضر مهمترین مشکلی که ما با آن در غار ماهیان کور مواجه هستیم موضوع فرسایش دهانه غار است.
محمد حسین بازگیر ادامه داد: فرسایش موجب شده است که واریزه ها دهانه غار را در معرض مسدود شدن قرار دهند که باید فکری اساسی برای موضوع فرسایش در دهانه این غار صورت گیرد.
کمبود اعتبار برای ساماندهی تنها اثر طبیعی ملی لرستان
وی با تاکید بر اینکه طرح ساماندهی تنها اثر طبیعی ملی استان لرستان آماده شده، بیان داشت: متاسفانه هنوز نتوانسته ایم اعتبار مورد نیاز برای اجرای این طرح را تامین کنیم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان لرستان تصریح کرد: در اجرای این طرح به دنبال مقابله با فرسایش و اثرات ناشی از آن در دهانه غار ماهیان کور هستیم.
بازگیر به مخاطراتی که پیش از این توسط جاده دسترسی سد بختیاری برای این اثر طبیعی ایجاد شده بود اشاره کرد و بیان داشت: خوشبختانه با همکاری مسئولان سد و جاده دسترسی کارگاه ایجاد شده در نزدیکی محل غار ماهیان کور جابجا شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر همه تجهیزات مربوط به راهسازی از محدوده این اثر طبیعی ملی به طور کامل منتقل شده و مشکلی در این رابطه وجود ندارد.
به هر روی به نظر می رسد ماهیان کور گونه های منحصر به فردی هستند که تلاش برای حفظ آنها باید در اولویت کاری مسئولان قرار گیرد و در این راستا طرح ساماندهی این اثر طبیعی ملی لرستان نیازمند نگاه ویژه متولیان امر است.
در قدیم ظروف مملو از خمیر دانه‌های روغنی را یکایک بر روی هم می‌چیدند و با استفاده از تیر کوچکی بنام کارماله کمی- فشار برکوپی‌ها وارد می‌کنند تا اصطلاحاً «زیر کار برای تیر بزرگ» مهیا شود. بعد چند قطعه چوب قطور گرد که شاگرده نام دارد در قسمت پایین تیر بزرگ قرار می دادند و آنگاه تیر بزرگ را برای فشردن دانه‌ها بتدریج سرازیر می‌کردند.
سنگ عصارخانه و تخمیر (له کردن) دانه‌های روغنی
یکی دیگر از دستگاههای عصارخانه ارده مال نام دارد که دو سنگ زیر و روی آن را برسکویی به ارتفاع یک متر متکی کرده‌اند و سنگ بوسیلة تیری(لکه) که شتر می‌چرخاندش، می‌گردد و ارده، که از بهترین خوراکهای زمستانی است، بدست می‌آید. دانه خام ارده کنجد است که ابتدا پوستش را می‌گیرند و بعد بو می‌دهند و از مغز آن ارده تهیه می‌کنند. در گذشته ارده دیگری بنام تنده، از مغز هلو و تلخه زردآلو، تهیه می‌شد.
استفاده از تفالهیکج: در نواحی خشک و کم آب اطراف اصفهان، نظیر برخوار یا سمیرم ، نجف آباد ، کرون ، پران و جوزان، کیکج کشت می‌شود که موقع بهره‌برداری از آن اوایل خرداد ماه است. گرفتن روغن کیکج، به علت سختی دانه‌اش، جز در عصارخانه‌ها امکان ندارد. عصارها روغن کیکج را منداب نامند. روغنی است که پیوسته مورد استفاده قرار می‌گیرد و در خوش سوزی شهرتی بنام دارد. به علاوه، روغن منداب داروی مؤثری است برای درمان بیماریها و یا تقویت جسمی شتر.
کافشه: یکی از دانه‌های روغنی مفید است که در حوالی اسفند ماه کشت می‌شود و در بهار بدست می‌آید. این گیاه را در تمام استان اصفهان می‌کارند. روغن کافشه در گذشته بهترین روغن برای تهیه انواع شیرینی، بویژه زولبیا و بامیه و سوهان بود و مصرف خوراکی فراوان داشت. دانه این گیاه هنوز هم به عنوان خوراک کبوتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خشخاش: پیش از منبع کشت خشخاش، روغن خشخاش مورد استفاده بود. کشت این گیاه در مهرماه انجام می‌گرفت و محصولش در اوایل خرداد ماه بدست می‌آمد. دانه مفید خشخاش را در عصارخانه‌ها بو می‌دادند و پس از سایش و تخمیر، روغن مخصوصی بدست می‌آورند که به مصرف روشنایی و تهیه صابون می‌رسد.
بید انجیر(کرچک): این گیاه پاییزه است و در تمام بخشهای اصفهان و یزد بدست می‌آید و روغن آن هم اکنون نیز در بعضی کارخانه‌های روغن‌کشی، تهیه می‌شود. در گذشته روغن کرچک را همراه با روغن سایر گیاهان، نظیر خشخاش و کیکج، می‌گرفتند، که مصرف خوراکی و درمانی نیز داشت.
بزرک: این گیاه که در چهارمحال بدست می‌آید، در گذشته بهترین ماده برای روشنایی بود. در حال حاضر روغن بزرک بیشتر در نقاشی و رنگ آمیزی در و پنجره‌ها به کار می‌رود و به مصرف غذایی دامها و کودهای گیاهی نیز می‌رسید.
کنجد: گیاهی است شبیه بزرک که در حوالی یزد و اردکان و برخی شهرهای خراسان نظیر سمنان، به عمل می‌آید. بگونه‌ای که وصفش گذشت، ارده معروفترین ماده‌ای است که از کنجد می‌گیرند و ارده مالی عملی است که این روزها نیز رواج داردکه پیشتر در عصار خانه ها انجام می شد.
عصارخانه‌های اصفهان
خارج از شهر تاریخی اصفهان نیز عصارخانه‌های فراوانی وجود داشت که پاره‌ای از آنها پابرجاست. از جمله می‌توان عصارخانه بزرگ بن اصفهان سده(همایون شهر) را که مجاور چارسوی بازار است، نام برد. سنگ این عصارخانه را از بازار عریان آورده‌اند.
در اطراف شهررضا نیز عصارخانه‌های زیادی وجود داشته است و از قرار معلوم در خود شهر چهار عصارخانه باقی است که معروفترین آنها حاجی حسین نام دارد. به علاوه، در گلپایگان عصارخانه‌های کهن یافت می‌شود و در اردستان و زواره ویرانه‌های چند عصارخانه وجود دارد.
در میدان امام اصفهان اثری گمنام داریم که در شکوه و عظمت آثاری مانند مسجد امام ، مسجد شیخ لطف الله و عالی قاپو محو شده است . بنایی که اگرچه خود تاریک و بی فروغ است روزگاری مایه روشنایی چراغ های خانه های ایرانیان و حتی محافل شاهانه بوده است . بنایی کهنسال و پر رمز و راز ، سرشار از گلایه از این همه ، بی توجهی . عصار خانه شاهی و عصارخانه های دیگر ، بناهای کم اهمیتی نبوده و نیستند. در واقع همان گونه که امروز قلب صنعت ایران در دست های اصفهان می تپد در زمان های گذشته نیز از لحاظ صنعتی مقام نخست را دارا بوده است .
به گزارش تکناز به نقل از برترین ها : توریستهای اروپایی که در حال عبور از جاده ای جنگلی در شرق چین بودند، با دیدن این جانور غول پیکر شگفت انگیز ، وحشت زده شدند!
این گوزن نر که از نژاد گوزنهای الک Elk می باشد، جثه ای بسیار بزرگ تر از سایر همنوعان خود دارد که آنرا بسیار شگفت انگیز و ترسناک کرده است ولی کاملا اهلی و بی خطر است.
وبسایت ردیرف از این جانور به عنوان سلطان واقعی جنگل یاد کرده و گفته که این اِلک سلطان جنگل است نه شیر!
| قالب وبلاگ : قالب وبلاگ |
درباره سایت
منوی سایت
آرشیو سایت
پیوند ها
طراح قالب
امکانات سایت