ویژگی‌های سیستم‌های اطلاع‌رسانی موثر در صنعت گردشگری ضرورت مدیریت سیستم اطلاعات گردشگری رفتار گردشگران در جستجوی اطلاعات جستجوی درونی و بیرونی اطلاعات نقش مدیریت سیستم اطلاعات توریسم و گردشگری در جلب مشارکت مردم باید دانست که امروزه مدیریت صنعت پیچیده‌ای چون صنعت توریسم، تنها محدود به یک ساختار متمرکز، یک سازمان، یک وزارتخانه یا یک هیات مدیره نیست، بلکه کلیه اقشار جامعه به نوعی در مدیریت چنین سازمان‌هایی درگیر و سهیم می‌باشند و تنها با مشارکت این گروه و تمامی مصرف‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات است که می‌توان پویایی و هماهنگی این صنعت را در سطح کلان تضمین کرد. در این رابطه نظام‌های اطلاع‌رسانی نقش بارزی ایفا می‌نمایند و اصولا اگر به جامعه، اطلاعات مورد نیاز داده نشود، آیا می‌توان انتظار داشت که در تحقق اهداف صنعت توریسم و گردشگری مشارکت لازم را داشته باشد؟ آیا سازمانی که درهایش را به روی جامعه بسته و خود را چون سلولی ایزوله و جدا از مردم می‌پندارد، می‌تواند انتظار داشته باشد که به هنگام مواجه با تهدیدها، عموم به یاریش بشتابند و وی را از ورطه‌ای که در آن فرو افتاده است، نجات دهند؟ آیا چنین سیستمی که خود را همواره در‌هاله‌ای اسرارآمیز از دید جامعه پنهان کرده است، نه آمار و اطلاعاتی داده است و نه گزارش و ترازی برای مردم که به نوعی در عملکرد وی سهیم هستند، تنظیم کرده است، می‌تواند از عدم مشارکت جامعه اظهار گلایه کند؟ نویسنده:امید یوسفی
دکتر محمد محمودی‌میمند- سیدمحمود حسینی امیری
جایگاه والای صنعت توریسم و گردشگری در سطح جهانی و نقش آن در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه موجب توجه بیشتر به ابعاد مختلف آن در سال‌های اخیر گردیده است. در این بین تبلیغات و اطلاع‌رسانی اهمیت و تاثیر زیادی هم بر رشد صنعت مورد اشاره و هم بر توسعه پایدار آن دارد؛ به همین جهت در زمینه بازاریابی صنعت توریسم و گردشگری و برنامه‌ریزی برای آن مبحث تبلیغات به‌طور جدی مورد توجه مسئولان و برنامه‌ریزان این بخش می‌باشد.
مقاله حاضر یک تحقیق توصیفی- پیمایشی و از شاخه میدانی است که در آن منابع اطلاعاتی گردشگران خارجی بازدیدکننده از ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد. منابع اطلاعاتی ایرانی گردشگران خارجی در پژوهش حاضر به دو دسته کلی منابع چاپی و وب‌سایت‌ها تقسیم می‌گردد که این دو منبع با توجه به اطلاعات مختلف (اقتصاد، سیاست، محیط اجتماعی، فرهنگ و توریسم و گردشگری) در مورد ایران بررسی شدند.
برای جمع‌آوری داده‌ها و آزمون فرضیه‌های پژوهش یک نمونه آماری 118 نفری متشکل از گردشگرانی که در 6 ماه اول سال 1386 از شهر اصفهان بازدید نموده‌اند به طور اتفاقی انتخاب و بین آنها پرسشنامه توزیع گردید. برای تحلیل آماری یافته‌های پژوهش از آزمون‌های t تک نمونه، t مستقل، تحلیل واریانس و فریدمن در این پژوهش استفاده گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد که از نظر گردشگران خارجی منابع اطلاعاتی ایرانی به لحاظ تشویق‌کننده/تحریک‌کننده بودن و جالب توجه بودن وضعیتی مناسب و از جنبه کاربر پسند بودن و حاوی اطلاعات مفید بودن وضعیت نامناسبی دارند.
پرواضح است که هر یک از مقصدهای گردشگری چه در سطح محلی و چه در سطح ملی و بین‌المللی، نوعی ارتباط را بین خود و گردشگران برای تبادل اطلاعات برقرار می‌کند. در واقع این مقصدها، اطلاعات را از طریق منابع و یا کانال‌های مختلفی که خود از سیستم‌های اطلاعاتی تشکیل شده و در حال فعالیت نیز می‌باشند، دریافت می‌کنند. در واقع سیستم اطلاعات گردشگری شامل تمام کانال‌های اطلاعاتی مورداستفاده برای جذب گردشگر می‌باشد. این کانال‌ها همواره از درون به هم متصل و مرتبط می‌باشند و هر کدام نیز در جذب گردشگر اثر خود را به نسبت شرایط مقصد بر تصمیم‌سازی مسافرت خواهد گذاشت.
بخش مهمی از کانال‌های اطلاعاتی که می‌توانند نقش خود را در جهت ارتقای بهتر مقصد ایفا نمایند به این شرح می‌باشند: پیام‌های تبلیغاتی و ارتقای مقصد توریستی؛ اتحادیه‌های توریستی منطقه‌ای؛ مراکز اطلاعات سفر؛ تبلیغات مسافرت انفرادی و گروهی؛ سمینارها و سخنرانی‌ها؛ بروشورها، پوسترها و علائم مربوط؛ وب‌سایت‌های مرتبط؛ بیلبوردها و تبلیغات جلوی فروشگاه‌ها؛ گردشگران تکرار‌کننده مسافرت؛ کانال‌های مجازی و دوستان و آشنایان.
- در این سیستم هر کانال عملکرد خاص خودش را دارد و گردشگران ممکن است برای دستیابی به اطلاعات گوناگون از کانال‌های اطلاعاتی مختلفی استفاده نمایند. مثلا برای تصمیم‌گیری راجع به این که در تعطیلات به کجا باید رفت ممکن است گردشگر با دوستان یا اعضای خانواده مشورت نماید اما زمانی که به مقصد رسید به کانال‌های دیگری نیاز دارد.
- کلیه کانال‌های اطلاعاتی این سیستم با یکدیگر مرتبط می‌باشند و به هم وابستگی درونی دارند؛ در ست مانند زمانی که هر بخش آن مکمل بخش‌های قبل است و نوعی پیوستگی درونی در سراسر آن به چشم می‌خورد.
- نظام اطلاعات گردشگری همانند یک پازل عمل می‌کند و هر قطعه از آن سیستم یعنی کانال‌های مختلف آن برای برقراری ارتباط با گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد و همانند یک پازل هرگاه بخشی از آن غایب باشد کل آن ناکامل خواهد بود. علاوه بر این چنانچه یک یا دو کانال نتوانند اطلاعات را به خوبی منتقل کنند یا اطلاعات منتشره از آنها با سایر کانال‌های سیستم مرتبط نبوده و همخوانی نداشته باشد در آن صورت نظام اطلاع‌رسانی مربوطه قادر نخواهد بود کل پیام را به طور موثر انتقال دهد.
- می‌بایست به راحتی و با کیفیت بالا از طرق مختلف مثل اینترنت و... قابل دسترسی بوده و دارای محتوای اطلاعاتی غنی و موثری باشند. دسترسی از طریق اینترنت مساله‌ای است که در اینجا مورد تاکید خاص قرار دارد. غنای محتوی نیز می‌بایست جامع بودن، تفصیلی بودن، دقیق و موضوعی بودن و چندزبانه بودن اطلاعات را نیز شامل شود.
- گردشگران به منظور به دست آوردن اطلاعات و آسان‌سازی آن جهت تصمیم‌گیری سفرشان نیازمند اطلاعات سازمان یافته می‌باشند. در حقیقت آنها نه تمایل و نه وقت کافی دارند که اطلاعات پراکنده و ناقص، به ویژه سازمان نیافته را جستجو کنند. به عبارت دیگر منظور یک گردشگر به دست آوردن اطلاعاتی هدف‌دار و جهت یافته برای یک مقصد گردشگری که از بیشترین کمک در تصمیم‌گیری به مسافرت و نیز لذت سفر برخوردار باشد.
- حاکمیت بر اطلاعات و جهت‌دهی اطلاعات چنانچه بر کانال‌های اطلاعات گردشگری، نظارت کافی انجام پذیرد. می‌توان اثربخشی در هر یک از کانال‌ها را در پدیده تصمیم‌گیری و رضایت‌مندی گردشگران بالقوه و بالفعل نسبت به مقصد توریستی موردنظر ارزیابی قرار داد و از این طریق نیازهای اطلاعاتی موثر مورد نیاز گردشگران در بازارهای هدف را شناسایی نموده، نسبت به تصویرسازی مثبت یکپارچه از مقصد استراتژی‌های مناسبی را اتخاذ نمود.
- اطلاعات یکپارچه و هدف مند نقش عمده‌ای در توسعه همگانی و جامعه ایفا می‌کند. این عامل به خصوص در امر گردشگری بسیار مهم می‌باشد. از آنجا که گردشگران، جامعه را به عنوان کلیت یا اجتماع یکپارچه تلقی و مشاهده می‌نمایند نه به عنوان یک جزء، بنابراین آنها که سرمایه‌گذاران و مشتریان دائمی آینده در بخش گردشگری می‌باشند، یکپارچگی و تصویر مثبت ذهنی از مقصد گردشگری مانند ایران عامل مهمی در جذب آنان به فعالیت گردشگری محسوب می‌گردد. پس اگر سیستم اطلاعات را چنانچه تحت مدیریت و کنترل فراگیر خود درآوریم تا به‌گونه‌ای که تصویری که می‌خواهیم گرفته شود، باید استراتژی مطلوب جهت اداره و مدیریت از طریق فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات لازم در نظر گرفته شود.
وان راجی و فرانکن بیان کردند که گردشگران یک فرایند جستجو ی اطلاعات پنج مرحله‌ای را طی می‌کنند: تصمیم عمومی، کسب اطلاعات، تصمیم‌گیری، فعالیت‌های تفریحی و رضامندی و نارضایتی. موتینهو یک فرایند سه مرحله‌ای را برای جستجوی اطلاعات ارائه کردند که عبارتند از نیاز برای سفر تفریحی (یا شناخت مساله)، جستجوی اطلاعات برای یک مقصد و انتخاب‌های مرتبط؛ و ارزیابی گزینه‌های انتخابی مقصد. شناسایی نیاز یا مساله مرحله اول فرایند جستجو می‌باشد، که به طور تئوریکی رفتار جستجوی اطلاعات افراد را هدایت می‌کند و براساس دانش جمع‌آوری شده از تجربیات گذشته یا ذهنیات قبلی می‌باشد؛ افرادی که با این سطح دانش (دانش گذشته خود) ارضا نمی‌شوند به جستجوی بیرونی برای کسب اطلاعات جدید می‌پردازند.
در طی مرحله کسب اطلاعات، مصرف‌کنندگان (گردشگران) ممکن است اطلاعات را از ذهن بازیابی کنند و یا از منابع متعدد بیرونی اطلاعات را کسب کنند. اما در این مرحله چند نکته حائز اهمیت است. افراد گرایش‌های انتخابی دارند که در اعتماد و اطمینان آنها نسبت به منبع اطلاعات نقش مهمی بازی می‌کنند. این گرایش‌ها عبارتند از گرایش ردکردن، خنثی، جدید، مسامحه و کنش. به طور کلی، آگاهی یک شخص از مقصدهای گردشگری در ذهن وی بر اساس تجربه گذشته یا واکنش نسبت به اطلاعات خارجی ایجاد می‌شود. به‌طور مثال افراد با گرایش ردکردن، قبل از اینکه به جمع‌آوری اطلاعات اضافی بپردازند اطلاعات فعلی خود در مورد مقصد را رد می‌کنند. همچنین جستجوی اطلاعات ممکن است بر طبق تفاوت‌های فردی همچون سن و جنس و متغیرهای وضعیتی از قبیل هدف مسافرت، زمان صرف شده در برنامه‌ریزی و انگیزه‌های گردشگری متفاوت باشند. هرچند کروتز تذکر داد که اهمیت متغیرهای مرتبط ممکن است بسته به درجه توجه مشتری یا تاثیر در فرایند خرید متفاوت باشد. مرحله سوم فرایند ارائه شده موتینهو نیازمند ارزیابی گزینه‌ها از سوی مصرف‌کننده می‌باشد. در توریسم و گردشگری، گردشگران به ارزیابی دو دسته خصوصیات عینی (قیمت، تسهیلات و...) و انتزاعی یا ناملموس (از قبیل وجهه، احساس، تجربه) که در مناهبع اطلاعات مختلف ارائه شده است می‌پردازند. ارزیابی خصوصیات ممکن است بر اساس سطح اعتبار و فایده استنباط شده از هر منبع باشد.
جستجوی اطلاعات می‌تواند به عنوان برانگیخته شدن برای فعال‌سازی دانش ذخیره شده در ذهن یا کسب اطلاعات از محیط شناخته شود. این فرایند جستجوی اطلاعات می‌تواند درونی باشد یا بیرونی؛ جستجوی درونی برمبنای بازیابی دانش از ذهن بوده و از طرف دیگر جستجوی بیرونی اطلاعات شامل انتخاب اطلاعات از محیط بازار می‌باشد. هنگامی که جستجوی درونی اطلاعات کافی در مورد تصمیم سفر فراهم می‌نماید نیازی به جستجوی بیرونی احساس نمی‌شود. گردشگران صرفا به جستجوی اطلاعات درونی بسته به کفایت یا کیفیت دانش موجود خود اعتماد می‌کنند. برای مثال گردشگران ممکن است نیاز به هیچ‌گونه اطلاعات اضافی از منابع بیرونی برای یک سفر روزمره فامیلی یا دوستانه و یا برای تکرار بازدید از یک مقصد مشخص نداشته باشند؛ زیرا شاید تنها از تجربیات گذشته استفاده کنند؛ هرچند هر گردشگر تجربه کرده نیز شاید به جستجوی اطلاعات بیرونی دارد. از طرف دیگر احتمال دارد که گردشگران در هر سفر روزمره برای بازدید خانوادگی یا دوستان به دلیل تغییر در یک یا چند جنبه از سفر جستجوی بیرونی اطلاعات را انجام دهند.
هنگامی که جستجوی اطلاعات درونی ناکافی باشد گردشگران به جمع‌آوری اطلاعات اضافی از منابع بیرونی روی می‌آورند. گردشگران تمایل دارند از چهار منبع اطلاعات بیرونی هنگام برنامه‌ریزی سفرهای خود استفاده کنند: 1) فامیل و دوستان؛ 2) ادبیات خاص مقصد؛ 3) رسانه‌ها؛ 4) مشاوران گردشگری. گردشگران هر کدام از این منابع را برای جستجوی اطلاعات پیش از خرید و جستجوی اطلاعات در جریان خرید استفاده کنند. جستجوی اطلاعات پیش از خرید را می‌توان به عنوان جستجوی اطلاعات بیرونی که برای تصمیم خرید آینده انجام می‌شود دانست. در حالی که جستجوی اطلاعات در جریان خرید را می‌توان به معنی کسب اطلاعات بیرونی بدون توجه به نیازهای متفرقه خرید تعریف کرد. بلوک بیان می‌کند که جستجوی پیش از خرید با ایجاد پیچیدگی در خرید تاثیرگذار است در حالی که جستجوی در جریان خرید با ایجاد پیچیدگی نسبت به محصول تاثیر می‌گذارد. درجه جستجوی اطلاعات بیرونی پیش از خرید مستقیما به نوع محصول موردنظر مصرف‌کنندگان برای خرید بستگی دارد. مصرف‌کنندگان به جستجوی بیشتر هنگام خریدهای قیمت بالا، قابل ملاحظه و محصولات پیچیده که فی نفسه ریسک استنباط شده بزرگتری ایجاد می‌کنند نیاز دارند هر قبیل سفرهای خارجی.
هر صنعت و سازمانی که چون قلعه‌ای تسخیر ناپذیر، خود را در حصارها پیچیده باشد، دارای سیستم و مکانیسمی است که هرگونه مشارکتی را دفع می‌کند و هر نوع مداخله‌ای را غیرمجاز می‌شمارد اما توریسم و گردشگری به عنوان یکی از بخش‌های جامعه که با تمامی اقشار تماس مستقیم دارد، دارای ساختاری کاملا انعطاف‌پذیر است و به دلیل مواجهه همه روزه با تغییر و تحولات گسترده‌ای که در سطح دنیا روی می‌دهد، نیاز به مشارکت تمامی گروه‌های ذینفع، در انطباق با شرایط جدید دارد تا به این ترتیب بتواند از هر نقطه ضعف یا نقطه قوت و از هر تهدید یا فرصتی به نفع خویش بهره ببرد.
نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادات
با توجه به یافته‌ها 03/72 درصد از نمونه آماری این پژوهش را ملیت‌های اروپایی تشکیل می‌دهند، که بیانگر بازار عمده گردشگری ایران و لزوم توجه بیشتر به این بخش از بازار می‌باشد. همچنین تعداد گردشگران زن حدود نصف گردشگران مرد بوده‌اند؛ که دلیل چنین چیزی را در دو مورد می‌توان بیان کرد؛ اول مساله فرهنگی بودن صنعت گردشگری در ایران و عدم وجود اطلاع‌رسانی کافی در مورد گردشگری تفریحی ایران است که موجب می‌گردد نوع گردشگری و میزان وجود اطلاعات در مورد آن با روحیه مردان بیشتر تناسب داشته باشد و مساله دوم اینکه رعایت مسائل مربوط به آداب و رسوم فرهنگی و مذهبی ایران شاید به مذاق زنان خارجی نباشد.
گردشگران با سنین زیر 45 سال سن، حدود 83 درصد از تعداد نمونه‌های آماری این پژوهش را تشکیل می‌دهند؛ که در این میان گردشگران در دامنه سنی 35-25 سال، 5/47 درصد از کل نمونه آماری را تشکیل می‌دهند؛ این نتایج حاکی از آن است که گردشگران خارجی بازدیدکننده از کشور نسبتا جمعیت جوانی را تشکیل می‌دهند؛ البته مقایسه این جدول با داده‌های مشابه در کشورهای مختلف و مهم گردشگر پذیر می‌تواند برای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در اطلاع یابی از دلایل کم بودن تعداد گردشگران در برخی از گروه‌های سنی مفید و قابل استفاده باشد.
منابع اطلاعاتی گردشگران خارجی بازدیدکننده از اصفهان در مورد شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و توریسم و گردشگری ایران با توجه به یافته‌های جدول (4-8)، بیشتر رسانه‌های غیر ایرانی بوده است؛ که چنین چیزی مطلوب به نظر نمی‌رسد چرا که برای تاثیر گذاری بر گردشگران خارجی باید منابع اطلاعاتی ایرانی را توسعه و گسترش داد.
- با توجه به این جدول ارزیابی گردشگران خارجی در هر 6 زمینه (دارا بودن اطلاعات مفید، جالب توجه، کاربر پسند، تشویق‌کننده/ تحریک‌کننده، قابل اعتماد و مفید بودن)، در بین گردشگران خارجی نسبتا رضایت بخش ارزیابی شده است؛ ولی با توجه به جدول 4-9 که 5/30 درصد از گردشگران روش انتخاب مقصد گردشگری خود را مطالب چاپ شده معرفی گرده‌اند باید اعلام داشت که برای داشتن شرایط ایده‌آل و جذب گردشگر بیشتر باید منابع چاپی بهتر طراحی شود؛ خصوصا در زمینه‌های مطالعه‌کننده پسند، حاوی اطلاعات مفید و قابلیت اعتماد، این منابع اطلاعاتی باید بهبود یابند. جدول4-35 نیز نشان می‌دهد که وب‌سایت‌های ایرانی از نظر گردشگران خارجی شرایط مناسبی ندارند و باید اصلاح شوند. وب‌سایت‌ها از نظر دارا بودن اطلاعات مفید، کاربر پسند و قابل اعتماد بودن پایین تر از حد متوسط مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به این نتایج و اهمیت اینترنت در صنعت توریسم و گردشگری در جهان فعلی، برای جذب گردشگر بیشتر انجام اصلاحات و تغییرات لازم برای بهبود و بروز کردن وب‌سایت‌های ایرانی ضروری به نظر می‌رسد. در ادامه با توجه به بحث و نتیجه گیری فوق به ارائه پیشنهادات و راهکارهایی برای استفاده از این نتایج پرداخته می‌شود.
* با توجه به رتبه‌بندی سوالات مربوط به کیفیت وب‌سایت‌های ایرانی بالا بردن کیفیت این وب‌سایت‌ها در زمینه‌های حاوی اطلاعات مفید، کاربر پسند و قابل اعتماد بودن برای جذب گردشگران بیشتر پیشنهاد می‌گردد.
* لینک کردن وب‌سایت‌های گردشگری و توریستی کشور به سایت‌های معتبر جهانی در بخش توریسم و گردشگری برای افزایش دسترسی خارجی‌ها به این سایت‌ها و به روز کردن اطلاعات موجود در این سایت‌ها.
* از آنجایی که منابع چاپ شده ایرانی از سوی گردشگران نسبتا خوب ارزیابی شدند؛ فراهم کردن کانال‌های ارتباطی مناسب برای انتشار بیشتر اطلاعات مفید و قابلیت اعتماد به صورت منابع چاپ شده ایرانی جهت معرفی کشور به بازارهای خارجی توصیه می‌شود (به‌طور مثال چاپ این موارد از طریق انتشاراتی‌های معتبر و مورد قبول خارجی‌ها).
* با توجه به بحث رفتار جستجوی اطلاعات گردشگری و همچنین از آنجایی که در نمونه آماری میانگین نمره تاثیرگذاری رسانه‌های غیر ایرانی بیش از رسانه‌های ایرانی است؛ افزایش تبلیغ و ترفیع در بازارهای هدف بدین منظور که گردشگران خارجی اطلاعات درمورد ایران را بیشتر از خود سازمان‌ها و منابع اطلاعاتی ایرانی دریافت کنند توصیه می‌گردد؛ چراکه چنین چیزی تاثیرگذاری تبلیغات رسانه‌های غیر ایرانی از ایران در سطح بین‌المللی را کاهش خواهد داد.
* با توجه به آنکه بیش از 70 درصد از گردشگران خارجی دارای تحصیلات دانشگاهی با بالاتر می‌باشند؛ باید به این مورد توجه نمود که اطلاعات دادن به آنها در زمینه‌های مختلف از بسیاری مشکلات کاسته و رضایت این گردشگران را افزایش نیز می‌دهد؛ پس پیشنهاد می‌شود گردشگرانی که وارد کشور می‌شوند اطلاعات مورد نیاز آنها به طریقی (مثلا در فرودگاه‌ها، هتل‌ها، آژانس‌های مسافرتی، مراکز گردشگری و... ) در دسترس آنها قرار داده شود.
* گسترش مطالعات و تحقیقات به منظور شناخت بیشتر داشته‌های گردشگری ایران، گردشگران و همچنین بازارهای جهانی توریسم و گردشگری و سیاست گذاری و برنامه‌ریزی در راستای واقعیت‌های بازار و شرایط صنعت گردشگری ایران به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پیشنهاد می‌گردد.
* از آنجایی که گردشگران در صحبت‌های خود با محقق به مشکلات ورود به ایران اشاره می‌کردند؛ کاهش مسائل و قوانین مربوط به ورود خارجی‌ها به ایران و مساله صدور ویزا و مسائل قانونی در این زمینه پیشنهاد می‌گردد.
* مساله حملونقل و رزرو هتل از سوی بسیاری از گردشگران به عنوان مسائل عمده گردشگری ایران معرفی شدند؛ سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی در زمینه افزایش هتل‌ها و مسیرهای ارتباطی نقاط مختلف کشور از جمله ضروریاتی است که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور باید به آن توجه کند.
* تامین و جذب منابع مالی، منابع انسانی و سایر منابع لازم برای اجرای موفقیت‌آمیز موارد فوق.
| قالب وبلاگ : قالب وبلاگ |
درباره سایت
منوی سایت
آرشیو سایت
پیوند ها
طراح قالب
امکانات سایت